HISTORIA KONKURSÓW RECYTATORSKICH

im. Michaliny Chełmońskiej-Szczepankowskiej

"Niech odrodzona poezja Michaliny Chełmońskiej-Szczepankowskiej,
delikatna jak nić babiego lata, poleci w dal do Polskich Rodzin!"

Piotr Szczepankowski-Chełmoński

7. października 2011 r. w Miejskim Domu Kultury (pałac Dernałowiczów) w Mińsku Mazowieckim miał miejsce Jubileuszowy X Konkurs Recytatorski im. Michaliny Chełmońskiej-Szczepankowskiej. Niżej podpisany chciałby przybliżyć Państwu ich dziesięcioletnią historię. Organizatorami tychże konkursów od początku jest Miejski Dom Kultury i Miejska Biblioteka Publiczna w Mińsku Mazowieckim oraz moja skromna osoba. Dziesięć odbytych Konkursów Recytatorskich opatrzonych wspólnym mianownikiem "Michalinum", to już trochę historii, a więc zacznę od początku.
      Jako wnuk poetki Michaliny Chełmońskiej-Szczepankowskiej będący w posiadaniu rękopisów wierszy Babci oraz kilku jej wydanych tomików poezji, postanowiłem rozpocząć popularyzowanie zapomnianej poezji przez lata ustroju komunistycznego. Dlatego też w 2000 r. wydałem w Niepokalanowie pierwszy tom wierszy Michaliny pod nazwą Poezje.
      Chcąc przybliżyć pamięć o Michalinie Chełmońskiej-Szczepankowskiej zorganizowałem w 2001 r. wystawę w pałacu Dernałowiczów - siedzibie Miejskiego Domu Kultury, na której można było usłyszeć m. in. pierwsze recytacje wierszy poetki w wykonaniu uczniów z miejscowych szkół, zobaczyć rękopisy wierszy, tomik poezji pt. Ranna rosa z 1908 r. (debiut poetycki Michaliny), tomik wierszy pt. Wiosną i latem z 1910 r., a także szereg dokumentów związanych z jej życiem, pracą nauczycielską, twórczością oraz obejrzeć precjoza dotyczące pisarki oraz genealogię rodu Chełmońskich. Gdy z kolei w roku 2003 ukazał się wydany przeze mnie drugi tom wierszy Michaliny Chełmońskiej-Szczepankowskiej pt. A nad moją polską ziemią, zwróciłem się z prośbą do Pani Stanisławy Noiszewskiej - Dyrektora Miejskiego Domu Kultury w Mińsku Mazowieckim o wyrażenie zgody na coroczną organizację Konkursu Recytatorskiego poświęconego twórczości poetki. W niniejszej sprawie uzyskałem akceptację i już 27 maja 2003 r. miała miejsce inauguracja I Konkursu Recytatorskiego, którego patronką była Michalina Chełmońska-Szczepankowska.

I Konkurs Recytatorski im. Michaliny Chełmońskiej-Szczepankowskiej - "Michalinum" 2003

I Konkurs Recytatorski im. Michaliny Chełmońskiej-Szczepankowskiej - "Michalinum" 2003" w 50. rocznicę śmierci poetki (1953-2003). Pierwsze opinie na temat Konkursu Recytatorskiego, to dedykacje wpisane do "Złotej Księgi" potwierdzają, że poezja Michaliny Chełmońskiej-Szczepankowskiej została odebrana optymistycznie przez recytatorów, nauczycieli i komisję jurorską. Recytowane po raz pierwszy wiersze poetki chwytały za serce, a nawet wyciskały łezkę w niejednym oku. Oto przykłady dedykacji:

• "Cieszę się, że mogłam brać udział w tym Konkursie, ponieważ bardzo lubię wiersze Michaliny Chełmońskiej-Szczepankowskiej" (A. Mokrzycka),
• "Miła atmosfera, wspaniałe wiersze., taka poezja przetrwa wieki" (Magda Mendyk, Ola Smolak, Michał Mokrzycki),
• "Jak to dobrze się stało, że zapomniani wracają do nas w duchu poezji" (J. Zbigniew Piątkowski, tygodnik Co słychać),
• "Recytowałam wiersz Lisek i gąska. Wcześniej przez dwa tygodnie pani Ula Gniado uczyła mnie właściwej recytacji, a ja i tak miałam olbrzymią tremę! Jest świetnie i chciałabym wystąpić w przyszłym roku!" (Weronika Gniado kl III - Szkoła Podstawowa w Stojadłach),
• "Z wielką przyjemnością uczestniczył Chór Kameralny Związku Nauczycielstwa Polskiego w Mińsku Mazowieckim w uroczystościach związanych z I Konkursem Recytatorskim im. Michaliny Chełmońskiej-Szczepankowskiej. Chcemy dołączyć, poprzez śpiewaną interpretację wiersza Uśmiechnij się, do tych wszystkich, którym bliska jest postać Wielkiej Mińszczanki" (dyrygent Chóru St. Woźnica),
• "Ach ceń życie, czasu szkoda / Skarbem są te dni." - "Uczniowie ze Szkoły Podstawowej oraz Gimnazjum Publicznego w Cegłowie z nauczycielami przygotowującymi uczestników Konkursu Recytatorskiego im. Michaliny Chełmońskiej-Szczepankowskiej dziękują za piękne przeżycia. Cenimy mądrość słów p. Michaliny" - (J. Czerwińska, Anna Mistewicz, Natalia Chojnacka, Joanna Filipiec, Ania Osińska, Iga Wąsowska).

W powyższym Konkursie Recytatorskim wzięło udział łącznie ponad 50 recytatorów ze Szkół Podstawowych, Gimnazjów i Szkół średnich z Mińska Maz. i powiatu mińskiego. Zwycięzcy otrzymali nagrody, natomiast wszyscy uczestnicy konkursu pamiątkowe dyplomy.

II Powiatowy Konkurs Recytatorski im. Michaliny Chełmońskiej-Szczepankowskiej
"Michalinum" 2004

oraz
III Miejski Konkurs Recytatorski im. Michaliny Chełmońskiej-Szczepankowskiej
"Michalinum" 2004

W roku 2004 odbyły się dwa kolejne Konkursy Recytatorskie tj. w maju - Powiatowy i w listopadzie - Miejski. Konkursy te cieszyły się dużym zainteresowaniem wśród uczniów szkół na terenie powiatu i miasta Mińska Maz. Jeden z wpisów do "Złotej Księgi" jest następujący:
      "Z wielką radością wzięliśmy udział we wspaniałym konkursie recytatorskim. Jesteśmy zauroczone poezją pani Michaliny" - (Teresa Dąbrowska, Andrzej Ruszpel, Natalia Czerwińska, 23.11.2004 r., Gimnazjum im. Orła Białego w Jakubowie). Zwycięzom Konkursu Recytatorskiego zostały wręczone nagrody. Wszyscy uczestnicy otrzymali pamiątkowe dyplomy. Natalia Czerwińska otrzymała nagrodę specjalną za duże zdolności recytatorskie, ufundowaną przez niżej podpisanego.

IV Konkurs Recytatorski im. Michaliny Chełmońskiej-Szczepankowskiej
pn. "A nad moją polską ziemią" 2005

Szanowna Pani Dyrektor, Szanowni Państwo, Drodzy !

"Jestem bardzo rad, że spotykamy się na kolejnym IV Konkursie Recytatorskim imienia Michaliny Chełmońskiej-Szczepankowskiej. Cieszę się z faktu, że jestem naocznym świadkiem, jak poezja mojej Babci trafia do szkół w Mińsku Mazowieckim i Powiecie. Dobrze, że tutejsi uczniowie interesują się zarówno poezją, jak i sztuką recytatorską. Świadczy to moim zdaniem o ich wrażliwości duchowej i predyspozycjach artystycznych.
      Hasłem tegorocznego Konkursu Recytatorskiego "A nad moją polską ziemią" jest tytuł jednego z wierszy Michaliny Chełmońskiej-Szczepankowskiej, którym to tytułem opatrzyłem również kolejny tom wierszy poetki. Dodam też, że obecny IV Konkurs Recytatorski przypada w 120. rocznicę urodzin poetki Michaliny Chełmońskiej-Szczepankowskiej. Mam zaszczyt wraz z Panią Dyrektor Elżbietą Kalińską, Dyrektorem Miejskiego Centrum Kultury w Mińsku Mazowieckim, dokonać otwarcia IV Konkursu Recytatorskiego im. Michaliny Chełmońskiej-Szczepankowskiej pn. "A nad moją polską ziemią", co niniejszym czynimy z wielką przyjemnością" (słowo na otwarcie konkursu Piotra Szczepankowskiego-Chełmońskiego).

A oto przykłady wpisów do "Złotej Księgi":
• "Szanowna Pani Michalino, dziękujemy za to, że Pani była, że Pani pisała, a organizatorom za istnienie konkursu recytatorskiego" (K. Osińska),
• "Dziękujemy za przybliżenie twórczości pani Michaliny przesyconej patriotyzmem" (Szkoła Podstawowa im. gen. Józefa Hallera w Mariance),
• "Dziękuję za piękne wiersze, które dostarczają wiele emocji, przemyśleń i refleksji" (Anna Makowska, Salezjańskie Liceum Ogólnokształcące w Mińsku Mazowieckim).

V Konkurs Recytatorski im. Michaliny Chełmońskiej-Szczepankowskiej
"Michalinum" 2006

VI Konkurs Recytatorski im. Michaliny Chełmońskiej-Szczepankowskiej "Michalinum" 2007

VII Konkurs Recytatorski im. Michaliny Chełmońskiej-Szczepankowskiej
pn. "Liście spadają" 2008

Protokół z posiedzenia komisji konkursowej VII edycji Konkursu Recytatorskiego
im. Michaliny Chełmońskiej-Szczepankowskiej
pn. "Liście spadają", Finał na szczeblu powiatowym,
Mińsk Mazowiecki 26-09-2008 r.

Komisja konkursowa w składzie:

1. Piotr Szczepankowski-Chełmoński - przewodniczący
2. Elżbieta Sieradzińska
3. Katarzyna Lewczyńska

Komisja przyznała następujące miejsca:

• w kategorii kl. I - III
  1. Martyna Pietrzyk ze Szkoły Podstawowej w Stanisławowie
  2. Julia Kalinowska ze Szkoły Podstawowej w Dębem Wielkim
  3. Kacper Kwiatkowski ze Szkoły Podstawowej w Mrozach

• w kategorii kl. IV - VI
  1. Kamila Biernat ze Szkoły Podstawowej w Dropiu
  2. Konrad Czerwiński ze Szkoły Podstawowej w Cegłowie
  3. Krzysztof Zajma ze Szkoły Podstawowej w Transborze

• w kategorii Gimnazja
  1. Martyna Reperowicz z Gimnazjum w Cegłowie
  2. Cezary Krążała z Gimnazjum w Mrozach
  3. Szymon Przesmycki z Gimnazjum w Kałuszynie

• w kategorii Szkół Ponadpodstawowych
  1. Małgorzata Szubińska z Zespołu Szkół im. H. i K. Gnoińskich

VIII Konkurs Recytatorski im. Michaliny Chełmońskiej-Szczepankowskiej
pn. "Babie lato" 2009

Protokół z posiedzenia komisji konkursowej VIII edycji Konkursu Recytatorskiego
im. Michaliny Chełmońskiej-Szczepankowskiej
pn. "Babie Lato" (eliminacje miejskie)
Mińsk Mazowiecki, 07-10-2009 r.

Komisja konkursowa w składzie:

1. Katarzyna Lewczyńska - przewodniczący
2. Katarzyna Wilk
3. Elżbieta Sieradzińska

Komisja przyznała następujące miejsca:

• w kategorii kl. I - III
  1. Maria Piątkowska ze Szkoły Podstawowej nr 5 w Mińsku Mazowieckim
  2. Angelika Wichrowska ze Szkoły Podstawowej nr 6 w Mińsku Mazowieckim

• w kategorii kl. IV - VI
  1. Kamila Książek ze Szkoły Podstawowej nr 6 w Mińsku Mazowieckim
  2. Dominik Woźniak ze Szkoły Podstawowej nr 2 w Mińsku Mazowieckim

• w kategorii Gimnazja
  1. Alicja Wąsowska z Gimnazjum im. Polskiej Macierzy Szkolnej w Mińsku Mazowieckim
  2. Anna Zwierz z Gimnazjum nr 1 w Mińsku Mazowieckim

• w kategorii Szkół Ponadpodstawowych
  1. Anna Gańko z Zespołu Szkół Ekonomicznych w Mińsku Mazowieckim
  2. Aleksander Dembowski z Salezjańskiego Liceum w Mińsku Mazowieckim

IX Konkurs Recytatorski im. Michaliny Chełmońskiej-Szczepankowskiej
pn. "Daj jak najwięcej dobra" 2010

Protokół z posiedzenia komisji konkursowej IX edycji Konkursu Recytatorskiego im. Michaliny Chełmońskiej-Szczepankowskiej
pn. "Daj jak najwięcej dobra" (eliminacje powiatowe)
Mińsk Mazowiecki, 11-10-2010 r.

Komisja konkursowa w składzie:

1. Piotr Szczepankowski-Chełmoński - przewodniczący
2. Barbara Kąkol
3. Małgorzata Sulewska
4. Karolina Marcinkowska

Komisja przyznała następujące miejsca:

• w kategorii kl. I - III
  1. Szymon Szulc ze Szkoły Podstawowej w Dobrem
  2. Dominika Adamczyk ze Szkoły Podstawowej w Wielgolesie
  3. Sebastian Górecki ze Szkoły Podstawowej w Rudzie

• w kategorii kl. IV - VI
  1. Karolina Szczurowska ze Szkoły Podstawowej w Dobrem
  2. Karolina Kosieradzka ze Szkoły Podstawowej w Wiśniewie
  3. Martyna Pietrzyk ze Szkoły Podstawowej w Stanisławowie

• w kategorii Gimnazja
  1. Alicja Bąk z Gimnazjum im. Polskiej Macierzy Szkolnej w Mińsku Mazowieckim
  2. Krzysztof Zajma z Gimnazjum w Wielgolesie
  3. Marta Bodecka z Gimnazjum w Dobrem

• w kategorii Szkół Ponadpodstawowych
  1. Martyna Reperowicz z Zespołu Szkół Ekonomicznych w Mińsku Mazowieckim - I miejsce
  1. Aleksander Dembowski z Salezjańskiego Liceum w Mińsku Mazowieckim - I miejsce

X Konkurs Recytatorski im. Michaliny Chełmońskiej-Szczepankowskiej
pn. "Ocalić od zapomnienia" 2011

"Dziś, w tym szczególnym dniu, chciałbym dać za przykład uczestnikom Konkursu Recytatorskiego im. Michaliny Chełmońskiej-Szczepankowskiej kogoś "z innej epoki", kogoś, kto żył w tych samych czasach, co wasze prababcie, które pamiętały czasy rozbiorów Polski, czasy wojenne - pełne bólu i wyrzeczeń, ale też pełne nadziei, a nawet optymizmu. Czy dzisiejsze młode pokolenie może naśladować swoje prababcie? - podkreślając ich patriotyzm oraz katolicką wiarę. Może i powinno. To jest wasze święte prawo, a nawet obowiązek. Pozwólcie, że oddam głos tej osobie...
      Nazywam się Michalina Chełmońska-Szczepankowska. Urodziłam się w 1885 roku w Warszawie w rodzinie katolickiej z tradycjami artystycznymi. Odziedziczyłam wrażliwość na to, co subtelne i piękne, matka zaś nauczyła mnie pracowitości i wytrwałości. Studiowałam w Warszawie polonistykę i języki obce. Gdy otrzymałam prawo nauczania podjęłam pracę nauczycielki w Szkołach prywatnych, a później w Gimnazjum Żeńskim w Mińsku Mazowieckim. Następnie przez wiele lat uczyłam dzieci w szkołach wiejskich w powiecie mińskim. Wychowałam w tym czasie sama troje własnych dzieci. Pomagałam też biednym, godziłam zwaśnionych, wypożyczałam własne książki młodzieży mieszkającej na wsi, uczyłam dzieci religii i bardzo je kochałam. Czy było trudno? Wierzyłam, że codzienny trud tysięcy Polek nie pójdzie na marne, że przyniesie dobre owoce. Moja wrażliwa dusza pomagała mi pisać wiersze już od wczesnej młodości. Poprzez poezję wlewałam w serca najmłodszych i młodzieży, to co czułe, szlachetne, prawdziwe, a więc święte. Pragnęłam, by mój optymizm wyrażony w wierszach napełniał wrażliwe serca dzieci i młodzieży, by to co złe zwyciężać dobrem. W czasie okupacji niemieckiej uczyłam młodzież na tajnych kompletach języka polskiego, języka niemieckiego, a także matematyki sic! Wciąż pisałam wiersze, które zamieszczałam przed wojną m. in. na łamach "Mojego Pisemka", "Młodego Polaka", "Przyjaciela Dzieci, "Rycerzyka Niepokalanej" a po wojnie w "Płomyku", "Płomyczku" i "Świerszczyku". Dziś już mnie nie ma na tym świecie, odeszłam do nieba w 1953 r. Ale żyją jeszcze wasze babcie i dziadkowie, którzy wychowali się na moim pokoleniu. Są oni zazwyczaj uśmiechnięci i pogodni. Oni to zaszczepili waszym rodzicom patriotyzm i wiarę w Boga, a teraz wy przekażcie te wartości dalej. Zechciejcie proszę wysłuchać wiersz mojej Babci Michaliny. Pragnę, by wyrażona w nim miłość dotarła do waszych serc.

Anielka...

To Anielki wy nie znacie?
Czy naprawdę? Co za szkoda!
Ta Anielka mieszka w chacie -
Choć to mała, biedna chata,
Lecz dziewczynka tak bogata !
Jej bogactwem - nie pieniążki,
Jej bogactwem - nie uroda,
Ni korale, ani wstążki,
Jej bogactwem - nie nauka -
Ale serce, co to puka
Tak litośnie i miłośnie,
Serce dobre, a tak czyste,
Jak kropelki ros przejrzyste -
To bogactwo, to skarb wielki
Tej ubogiej, tej Anielki!
Wstąpcie, proszę, do tej chaty,
- Choć tam czasem braknie chleba -
Skarb znajdziecie przebogaty,
Tylko pilnie patrzeć trzeba!...

Pragnę podkreślić, że to dzięki Organizatorom coroczny Konkurs Recytatorski stał się popularny, a udział w nim utalentowanych uczniów Szkół Podstawowych, Gimnazjów i Szkół Średnich sprawił, że poezja Michaliny Chełmońskiej-Szczepankowskiej zostaje po latach minionego ustroju komunistycznego na nowo odkrywana. Na podkreślenie zasługuje fakt, że to właśnie dzięki dzieciom i młodzieży z mińskich szkół i powiatu wiersze "mazowieckiej poetki" zostały uratowane od zapomnienia. Dziękuję wam za to". (słowo na otwarcie konkursu: Piotr Szczepankowski-Chełmoński)

"Tegoroczny, jubileuszowy Konkurs Recytatorski przebiegał pod hasłem "Ocalić od zapomnienia". - Z zadowoleniem stwierdzam, że interpretacja recytowanych wierszy Michaliny Chełmońskiej- Szczepankowskiej i innych poetów stale wzrasta, a sam konkurs zatacza coraz większe kręgi i budzi duże zainteresowanie wśród uczniów - mówił Piotr Szczepankowski-Chełmoński, wnuk poetki. - Jest to dla mnie bardzo miłe i krzepiące, że poezja mej Babci dzięki wam, drodzy uczniowie ocalała od zapomnienia - podsumował konkursowe zmagania.
      Konkursowe jury w składzie Piotr Szczepankowski-Chełmoński, Piotr Siwkiewicz, Wanda Izabella Rombel i Karolina Marcinkowska miało niełatwe zadanie. Sześć godzin trwały konkursowe przesłuchania. Do recytacji stanęło 71 uczniów ze szkół powiatu mińskiego. W kategorii kl. I-III zwyciężyła Anna Kurowska ze Szkoły Podstawowej nr 6 w Mińsku Mazowieckim, drugie miejsce zajęła Maria Kąca (Szkoła Podstawowa w Mrozach) , na trzecim uplasował się Adrian Broda (Publiczna Szkoła Podstawowa w Siennicy).
      Laureatem w kategorii kl. IV-VI został Michał Pawlikowski ze Szkoły Podstawowej w Kałuszynie, drugie miejsce przypadło ex equo Marii Piątkowskiej (Szkoła Podstawowa nr 5 Mińsk Mazowiecki) i Marcie Obłozie (Szkoła Podstawowa nr 2), trzecie - Aleksandrze Sobótce (Szkoła Podstawowa w Dropiu).
      Wśród gimnazjalistów najlepszym recytatorem okazał się Krzysztof Zajma z Publicznego Gimnazjum w Wielgolasie, drugie miejsce przypadło Konradowi Czerwińskiemu (PG w Cegłowie), trzecie Kacprowi Serwatce (PG w Mrozach).
      Natomiast wśród młodzieży ze szkół średnich bezkonkurencyjna okazała się Alicja Bąk z Liceum Ogólnokształcącego im. Polskiej Macierzy Szkolnej w Mińsku Mazowieckim, drugie miejsce zajęła Martyna Reperowicz (ZSE w Mińsku Mazowieckim). Trzeciego miejsca nie przyznano.
      Jury postanowiło także wyróżnić Olgę Kamińską i Martę Redę (kategoria kl. I-III), Łukasza Al-Darawshek, Katarzynę Olko i Wiktorię Supryn (kategoria IV-VI) oraz Mateusza Proczka i Milena Stelmaszczyk (kategoria gimnazja).
      Z kolei Piotr Szczepankowski-Chełmoński ufundował specjalną nagrodę 200 złotową, którą wręczył Magdalenie Nowakowskiej z Gimnazjum w Sulejówku za oryginalną interpretację wiersza Michaliny Chełmońskiej-Szczepankowskiej pt. "Myśl".
      Uczestnicy mieli zaprezentować dwa utwory - jeden autorstwa patronki konkursu, drugi dowolnego poety. Ponieważ w regulaminie organizatorzy podkreślili, że mile widziane będą utwory poetów miejscowych, usłyszeliśmy wiersze Stanisławy Gujskiej, Krzysztofa Szczypiorskiego i Zbigniewa Piątkowskiego.
      Po raz szósty jestem jurorem konkursu recytatorskiego im. Michaliny Chełmońskiej- Szczepankowskiej i traktuję to jako szczególne wyróżnienie - powiedziała po konkursie Wanda Izabella Rombel. - Tegoroczny konkurs stał na bardzo wysokim poziomie. Z perspektywy czasu widzę, że młodzież jest coraz dojrzalsza. Cieszę się, że swój czas przeznacza nie tylko na komputer, ale także sięga po poezję, która uskrzydla ich i wzbogaca duchowo - dodała jurorka. Podobnego zdania był Piotr Siwkiewicz. - Jestem pewien, że będziecie mieć łatwiejszy start w życiu, bo decydujecie się wyjść przed publiczność, stanąć na scenie, to ważny krok w waszym życiu. Jako aktor zwrócił on uwagę na techniczną stronę występów recytatorów. - Poezja nie ma nic wspólnego z "tanią poetycznością", to są konkrety, pamiętajcie o tym w czasie kolejnych występów - dodał.
      Jubileusz recytatorskich zmagań postanowiliśmy uczcić w wyjątkowy sposób. Po konkursie uczestnicy mogli skosztować niesamowitej księgi. Wyjątkowy tort - książka z podobizną poetki Michaliny Chełmońskiej-Szczepankowskiej zrobił na wszystkich duże wrażenie.
      I tym miłym, słodkim akcentem zakończył się jubileuszowy X Konkurs Recytatorski, a Piotr Szczepankowski-Chełmoński zaprosił uczniów i nauczycieli za rok do udziału w XI Konkursie pod hasłem Uśmiechnij się" (materiał opracowała Agnieszka Boruta, instruktor MDK).
      Chciałbym dopowiedzieć, że w X - edycji Konkursu Recytatorskiego gościnnie wystąpiło 6 uczniów ze Szkoły Podstawowej w Kątach, gmina Kołbiel. Niżej podpisany czyni starania, aby patronką niniejszej szkoły została Michalina Chełmońska-Szczepankowska w 60. rocznicę jej śmierci, która przypada w 2013 r.

Na zakończenie

Michalina Chełmońska-Szczepankowska będąc patronką niniejszych konkursów recytatorskich odbywających się corocznie w Mińsku Mazowieckim, czuwa i wspiera poprzez swoje orędownictwo w niebie wszystkich zainteresowanych m. in. uczniów - recytatorów, nauczycieli - opiekunów oraz organizatorów.
      Pragnę podkreślić, że coroczny Konkurs Recytatorski stał się popularny dzięki udziałowi w nim utalentowanych uczniów Szkół Podstawowych, Gimnazjów i Szkół Średnich. To ci uczniowie - recytatorzy sprawili, że poezja Michaliny Chełmońskiej-Szczepankowskiej zostaje po latach minionego ustroju komunistycznego na nowo odkrywana. Na podkreślenie zasługuje fakt, że to właśnie dzieci i młodzież z mińskich szkół i powiatu uratowały wiersze "mazowieckiej poetki" od zapomnienia. Dlatego dziękuję Wam za to z całego serca oraz waszym Nauczycielom - Opiekunom oraz Szanownej Dyrekcji Szkół w Mińsku Mazowieckim i w Powiecie, a także organizatorom: Pani Zofii Hannie Markowskiej Dyrektorowi Miejskiego Dom Kultury i Pani Teresie Sęktas-Chanke Dyrektorowi Miejskiej Biblioteki Publicznej.
      Chcąc wyrazić swoją wdzięczność dedykuję wszystkim uczestnikom w/w konkursów recytatorskich i Państwu wiersz Michaliny Chełmońskiej-Szczepankowskiej:

Letnia noc

Cisza - ponad modrym stawem
Wstają mgły -
Blask księżyca rozsrebrzony
W wodzie lśni.
Tchnieniem wiatru poruszane
Trzciny drżą,
A na stawie lilie białe
W ciszy śnią.

Zwieszające się gałązki
Białych brzóz,
Szepcą ciche piosnki swoje
Pośród łóz.

I łubinów kwiaty słodko
Pachną w krąg -
Płyną tchnienia traw skoszonych
Z ponad łąk.

I kojąco płynie wkoło
Ciszy moc -
Niewidzialny płaszcz roztacza
Letnia noc.

Coroczne konkursy recytatorskie i przybliżona pokrótce ich historia mają na celu popularyzację twórczości Michaliny Chełmońskiej-Szczepankowskiej. Poetka pragnęła poprzez swoje wiersze przemieniać serca czytelników. Wiersze jej posiadają rzadką cechę franciszkańskiego optymizmu, które rozsiewają dobro i odmieniają sumienia. Są one mądre, zrozumiałe i wzruszające. Poezja Michaliny tchnie też szlachetnością, miłością do Polski i jej przeszłości, pomaga pogłębić wiarę i rozmiłować się w historii ojczystej. Utwory poetki mają więc znaczenie humanistyczne.
      Warto też zaznaczyć, że w ostatnich dziesięciu latach poezją Michaliny Chełmońskiej-Szczepankowskiej zainteresowały się kręgi naukowe, co świadczy, że poezja ta posiada wymierne wartości ideowe i artystyczne. Na temat wierszy poetki powstały liczne opracowania tak naukowe, jak i publicystyczne m. in. prof. Jerzego Brzezińskiego, prof. Zofii Ożóg-Winiarskiej, dr Danuty Muchy, mgr Józefa Mruszczyka. Zdaniem piszących o poezji Michaliny, niektóre wiersze poetki powinny się znaleźć w wypisach szkolnych. Po latach zapomnienia Michalina Chełmońska-Szczepankowska należy dziś do przedstawicieli polskiej literatury dziecięcej. Nich wybrane cytaty wierszy przybliżą Państwu poezję Michaliny Chełmońskiej-Szczepankowskiej:

"Tyś Polski syn,
Do prawdy dąż,
Ukochaj czyn,
Zwalczaj zło wciąż". (Prezentuj broń!)
* * *
"- A po co, matuś, w blask się oplatać
I mknąć szlakami gwiezdnymi?...
Trzeba wysoko myślami wzlatać,
Aby żyć dobrze na ziemi". (Obłoczki)
* * * "Do Twego tronu pieśń ma skrzydlata,
Spod krzyża w niebo kornie ulata -
Módl się za nami, Królowo świata!..." (Módl się za nami)
* * *
"A najgłębiej, najgoręcej
Niech duszyczka twa -
Kocha Pana, co miliony
Gwiazd drgających ma." (Kochaj!)
* * *
"A nad moją polską ziemią
Złote słońce wschodzi
Moja ziemia zaorana
Zdrowy chleb nam rodzi". (A nad moją polską ziemią)
* * *
"Ja nie pragnę dla was sławy
Ani jasnej bez trosk doli
Dla was wszystkich tylko pragnę
Hartu duszy silnej woli". (Ja nie pragnę.)
* * *
"Kocham sosny w leśnej głuszy,
Jałowcowy krzew
I gałązki polnej gruszy,
I listeczki drzew". (Kocham)
* * *
"Grudniowej nocy czar niepojęty,
Niewysłowiony .
Grudniowej nocy dar trzykroć święty,
Błogosławiony ." (Czar grudniowej nocy)
* * *
"Jak sen wykwitły z lilii kielicha,
Śni o swej ziemi anielsko - cicha,
Święta Królowa.
Niech nas przyszłości cień nie przestrasza
Za nas się modli Królowa nasza." (Sarkofag Jadwigi)
* * *
"Uśmiech to jest coś
pięknego tak,
jak woń konwalii,
jak w zbożu mak". (Uśmiech)
. "A wkoło żytnie łany
Śpią cicho, śpią cichutko
Śpij lesie mój kochany
Śpij drobna w nim jagódko". (Cisza)
* * *
"Ach, w tym lesie, ach, w tym lesie
Taki szum się dziwny niesie -
Co tu kwiecia, co tu woni !
Każda muszka głośno dzwoni,
Każda brzózka wdzięcznie śpiewa,
Melodyjnie szumią drzewa." (Las)
* * *
"A "Ojcze nasz" kto was uczy?
Wiara nasza, to rzecz święta.
Kto was zawsze czule kocha?
I kto o was wciąż pamięta?
Nie da rady dziatwa sama -
Kto to, dzieci? - Mama!, mama!" (Mama)
* * *
A więc kochajcie książki, o - dziatki!
Miejcie serduszka piękne, jak kwiatki
I bądźcie dobre. Przecież to łatwo -
Nieprawdaż, dziatwo?!" (Dla was)
* * *
"Od wszelkiej złej przygody,
Od wojny i niezgody,
O, Maryjo, Ty nas broń!
A tym, co są w rozpaczy,
Że Bóg im nie przebaczy -
O, Matko, podaj dłoń!" (Pod Twoją obronę.) * * *
"Ja was ogromnie kocham o dzieci
Piosnka ma do was na skrzydłach leci
I rwie się do was jako to ptaszę
Leciuchno wzlata nad główki wasze". (Do dzieci)
* * *
"O, Bóg-Stwórca wie jedynie,
Ile gwiazd w przestworzu,
Ile ptasząt nuci w lesie,
Ile kwiecia w zbożu". (Nikt nie zliczy)

XI Konkurs Recytatorski im. Michaliny Chełmońskiej-Szczepankowskiej
pn. "Uśmiechnij się" 2012

Słowo na otwarcie XI Konkursu Recytatorskiego
im. Michaliny Chełmońskiej-Szczepankowskiej pn. "Uśmiechnij się"
12.10.2012r., Mińsk Maz. - Miejski Dom Kultury - pałac Dernałowiczów

Pragnę serdecznie przywitać się z Państwem i Uczniami na kolejnym już XI Konkursie Recytatorskim imienia Michaliny Chełmońskiej-Szczepankowskiej pn. "Uśmiechnij się". Jest mi bardzo miło, że zechcieli Państwo i Uczniowie zaszczycić swoją obecnością gościnne progi Miejskiego Domu Kultury.

Poetka Michalina Chełmońska-Szczepankowska urodziła się w Warszawie w 1885r., a zmarła w Mińsku Mazowieckim w 1953 r. Większość życia, bo przez bez mała 50 lat, mieszkała w Mińsku Mazowieckim i okolicznych wsiach. Z zawodu była nauczycielką, wychowawcą i pedagogiem, a z potrzeby ducha poetką. Jej wiersze poruszają serca dzieci, młodzieży oraz dorosłych i wyzwalają dużo pozytywnych uczuć. Można by je porównać do wierszy Marii Konopnickiej. Miejscowa społeczność nazwała Michalinę Chełmońską "Mińską Konopnicką" dlatego, że wiersze Michaliny wprowadzają zadumę i nastrój, bo pobudzają do refleksji nad tym, co dobre i szlachetne, co piękne i nieprzemijające, bo napawają optymizmem i miłością.

Chciałbym dziś, korzystając ze sposobności, podzielić się moimi refleksjami zarówno z uczniami, jak i z dorosłymi. Posłuchajmy zatem: dziś młodzi ludzie, a więc dzieci i młodzież, karmiona jest tak silnymi bodźcami, że nie jest w stanie często przestawić się na delikatność i subtelność poezji. Dzisiaj w ogóle mało się czyta wartościowych lektur, ale serfuje się po internecie, ewentualnie zamiast lektur, czyta się bryki. Taki uczeń nie sięgnie po żadne wiersze choćby były najpiękniejsze.

Papież Jan Paweł II na spotkaniu z młodymi w ramach Jubileuszu roku 2000-go potwierdził, iż "młodzież i dzieci same w sobie mają ogromną delikatność oraz wrażliwość na prawdy podstawowe. A więc, to, na co patrzymy dzisiaj to wynik działania dorosłych, którzy niszczą tę wrażliwość dziecka na wszelkie możliwe sposoby, a potem dziwią się wynikom swojego działania, zrzucając winę na współczesną młodzież". Twórczość Michaliny Chełmońskiej-Szczepankowskiej skierowana jest zarówno do młodych, jak i do dorosłych. Dlaczego? - dlatego, by przypominać, że warto uczyć patriotyzmu, że warto pokazywać wartość pracy. - Że trzeba wdrażać dziecko do codziennych obowiązków, że ono tego potrzebuje, jeśli ma się rozwijać. - Że trzeba własnym przykładem uczyć religijności prawdziwej i głębokiej, a nie magicznej i tylko, "gdy trwoga". - Że trzeba dziecku stawiać jasne granice, bo tylko takie działanie pomoże mu żyć w świecie, gdzie takie granice dla dobra wszystkich ludzi istnieją.

Być może więc, nad czym warto się zastanowić, Michalina Chełmońska-Szczepankowska jest dzisiaj i apostołką dzieci i wychowawców, gdyż uczy, jak wychowywać i do czego wychowywać. Może pomoże nasza poetka Michalina rodzicom wejść w delikatną psychikę dziecka i zatrzymać się z szacunkiem przed ich delikatnością. Z szacunkiem, oznacza, nie niszczenie tego, co w dziecku istnieje. Nie pozbawianie dziecka wiary w wartości, lecz umożliwienie jemu dostępu do tych wartości i wychowanie w konkretnych wartościach, a nie w pustce. Tego wszystkiego twórczość Michaliny Chełmońskiej-Szczepankowskiej uczy i na to uwrażliwia.

Przed rozpoczęciem XI Konkursu Recytatorskiego pozwolę sobie na odczytanie wiersza Michaliny Chełmońskiej-Szczepankowskiej, którego tytuł posłużył za jego nazwę:

Uśmiechnij się!...

Uśmiech - to taki
przedziwny kwiat,
który na ziemię
z błękitu spadł.

Uśmiech - to piosnka,
co w polu gra;
to rannej rosy
świetlista łza.

Uśmiech to jest coś
pięknego tak,
jak woń konwalii,
jak w zbożu mak.

Sobie i innym
chcesz złocić dnie?
O, dziewczę miłe,
uśmiechnij się!...

Szanowni Goście i Nauczyciele, Drodzy Uczniowie, nadeszła miła chwila, niech mi wolno będzie wspólnie z Panią Dyrektor Miejskiego Domu Kultury wypowiedzieć tradycyjną formułę naszego spotkania, a mianowicie: XI Konkurs Recytatorski imienia Michaliny Chełmońskiej-Szczepankowskiej pod nazwą "Uśmiechnij się" - ogłaszamy za OTWARTY!!!

Protokół z posiedzenia komisji konkursowej XI Konkursu Recytatorskiego im. Michaliny Chełmońskiej-Szczepankowskiej p.n. "Uśmiechnij się"
Finał powiatowy - Mińsk Mazowiecki, 12-10-2012 r.

Komisja konkursowa w składzie:

1. Piotr Szczepankowski-Chełmoński - przewodniczący
2. Piotr Siwkiewicz
3. Małgorzata Sulewska
4. Karolina Wieczorek

Przyznała następujące miejsca:

• w kategorii kl. I - III
  I miejsce - Adrian Broda za SP im. H. Sienkiewicza w Siennicy
  II miejsce - Borys Mierzejewski za SP im. gen. J. Hallera w Mariance
  II miejsce - Katarzyna Szydłowska za SP im. R. Traugutta w Mrozach

• w kategorii kl. IV - VI
  I miejsce - Karolina Brzozowska ze SP im. M. Kopernika w Mińsku Mazowieckim
  II miejsce - Karol Śluzek ze SP im. Rodziny Wyleżyńskich w Wielgolesie
  II miejsce - Julia Kalinowska ze SP im. Wołyńskiej Brygady Kawalerii w Dębem Wielkim

• w kategorii Gimnazja
  I miejsce - Alicja Sadowska z GM im. Jana Pawła II w Mińsku Mazowieckim
  II miejsce - Dawid Zawolski z GM im. Polskiej Macierzy Szkolnej w Mińsku Mazowieckim
  II miejsce - Pamela Karczewska z GM im. 6. P. P. Leg. J. Piłsudskiego w Kałuszynie

• w kategorii szkoły średnie
  I miejsce ex aequo - Grzegorz Kozłowski z ZS im. M. Skłodowskiej-Curie w Mińsku Maz.
                           - Krzysztof Zajma z LO w Zespole Szkół Ekonomicznych w Mińsku Maz.

• Ponadto nagrodę specjalną Piotra Szczepankowskiego-Chełmońskiego otrzymali:
  Alicja Sadowska - 100 złotych
  Grzegorz Kozłowski - 100 złotych
  

XII Miejski Konkurs Recytatorski im. Michaliny Chełmońskiej-Szczepankowskiej

Niech poezja Michaliny Chełmońskiej-Szczepankowskiej, delikatna jak nić babiego lata, poleci w dal do polskich rodzin.

20. stycznia bieżącego roku odbył się XII Miejski Konkurs Recytatorski im. Michaliny Chełmońskiej-Szczepankowskiej. Głównym organizatorem tegoż konkursu był dyrektor Szkoły Podstawowej nr 1 im. Mikołaja Kopernika w Mińsku Mazowieckim Tomasz Ciechański, współorganizatorami zaś Miejska Biblioteka Publiczna (dyrektor Elżbieta Sieradzińska) oraz Zespół Szkół Miejskich nr 1 (dyrektor Ewa Żak).
Niżej podpisany pragnie nadmienić, że patronka Konkursu Michalina Chełmońska swoje dorosła życie związała na stałe z Mińskiem Mazowieckim. W ubiegłym roku obchodzona była 60. rocznica jej śmierci. Z tej racji XII Konkurs Recytatorski był niejako wyrazem hołdu złożonym poetce oraz uznaniem za jej zasługi dla polskiej literatury dziecięcej, jako że była ona nauczycielką, wychowawczynią i opiekunką dzieci, a także poetką i prozatorką w służbie młodych. Swoje życie poświęciła Bogu, Ojczyźnie i najmłodszym, pracując "wśród ludu i dla ludu".
Panuje przekonanie, że Michalina Chełmońska nie tylko patronuje z nieba swojemu Konkursowi Recytatorskiemu, ale i oczekuje od nas, aby jej dorobek twórczy nie został zapomniany. Dlatego też dzięki Szanownym Organizatorom i wam drogie dzieci i młodzieży odbył się obecny Konkurs. Zachowując w pamięci twórczość poetki, to wy zacni nauczyciele i wychowawcy oraz wy uzdolnieni uczniowie dajecie wyraz waszego przywiązania do tego, co polskie, szlachetne i piękne. Jako wnuk poetki jestem wam za to bardzo wdzięczny i na łamach Rannej rosy serdecznie za to dziękuję.

Komisja jurorska - Pani Renata Bakuła, Pani Ludwika Rusiecka, Pan Piotr Szczepankowski-Chełmoński - przyznała następujące miejsca:

Kategoria Szkoły Podstawowe:

• klasy I - III
  I miejsce - Angelika Balasińska - Szkoła Podst. Nr 2
  II miejsce - Michalina Ciechańska - Szkoła Podst. Nr 2
  III miejsce - Karolina Borcuch - Szkoła Podst. Nr 5
  wyróżnienie - Karolina Borcuch - Szkoła Podst. Nr 5
  wyróżnienie - Karolina Borcuch - Szkoła Podst. Nr 5

• klasy IV - VI
  I miejsce - Michalina Dębska - Szkoła Podst. Nr 5
  II miejsce - Magdalena Szubińska - Szkoła Podst. Nr 2
  III miejsce - Marta Obłoza - Szkoła Podst. Nr 2
  wyróżnienie - Maria Piątkowska - Szkoła podst. Nr 5

Kategoria Gimnazja:

• I miejsce - Katarzyna Olko, Gimnazjum Miejskie nr 1
  II miejsce - Martyna Kłoczewiak, Gimnazjum Miejskie nr 2
  III miejsce - Kamila Serafińska, Gimnazjum Miejskie nr 2
  
  Nagroda specjalna - Magdalena Szubińska, Szkoła Podst. Nr 2

Gratuluję laureatom i dziękuję wszystkim uczestnikom Konkursu za pięknie recytowane wiersze, za wasze zdolności recytatorskie, trud i zaangażowanie, za wasze dobre serca miłujące poezję, za wszystko, co czynicie dla naszej ukochanej Ojczyzny.

Chcąc wyrazić swoją wdzięczność Organizatorom Konkursu, Komisji jurorskiej, Nauczycielom, Rodzicom i wszystkim uczniom pragnę zadedykować wiersz Michaliny Chełmońskiej, by wlewał w Was "franciszkański pokój" oraz "jak najwięcej dobra":

Wielkanoc

Cicho, tak cicho... Zbudźcie się, dzieci!
Wietrzyk leciuchny nad polem leci.
Świt płaszcz rozwija złoto-srebrnawy.
Rosa upadła na zboża, trawy.
W gniazdkach się budzą małe ptaszęta -
Spływa na ziemię Niedziela święta...
Alleluja!...

W dali dzwon huczy... O wschodzie słońca
Śpiewa pieśń dzwonów, pieśń w dale mknąca,
Tysięcznym echem leci wieść błoga,
Że Pan zmartwychwstał! I pierzcha trwoga.
A radość dźwięczy - to dzień wesela -
Spływa na ziemię święta Niedziela...
Alleluja!...

Jezus tak bardzo ukochał dziatki,
Chce, byście czyste były, jak kwiatki,
Więc wyciągnijcie do Niego ręce
I dziś serduszka swoje dziecięce,
Złóżcie u świętych stóp Zbawiciela -
Spływa na ziemię święta Niedziela...
Alleluja!...

Pragnę już teraz zaprosić do udziału wszystkich uczniów i nauczycieli mińskich szkół na XIII Konkurs Recytatorski im. Michaliny Chełmońskie-Szczepankowskiej pod nazwą "Uśmiechnij się", który odbędzie się w roku 2015. A zatem do miłego spotkania za rok.

VII Konkurs Recytatorski Poezji Michaliny Chełmońskiej-Szczepankowskiej Szkoła Podstawowa w Słupnie im. Michaliny Chełmońskiej-Szczepankowskiej

pn. „Daj jak najwięcej dobra”

Szanowna Pani Dyrektor,
Szanowna Pani Wójt,
Szanowni Radni,
Szanowni Nauczyciele,
Szanowni Rodzice,
Szanowni Goście,
Kochane Dzieci i Młodzież.

Moje refleksje o Michalinie Chełmońskiej-Szczepankowskiej

Ojczyzno moja!

Poezja Michaliny Chełmońskiej-Szczepankowskiej dostarcza nam wiele wzruszeń i zadziwień. Zachwyca nas jej lekkość rymów, trafność spostrzeżeń, talent liryczny, umiejętność przemawiania do duszy. Niewątpliwie Michalina Chełmońska była obdarzona przez Boga dużym talentem, a przy tym skromna i cicha. Poezja jej porusza naszą wyobraźnię, sumienie, wrażliwość na piękno i dobro.

W wierszach o charakterze patriotycznym poetka przedstawiała odważnych, kochających Polskę bohaterów, nie wahających się oddać swojego życia w obronie Ojczyzny i dla jej dobra. Do nich należą m. in.: królowa Jadwiga (późniejsza święta), która potrafiła zrezygnować z osobistego szczęścia; księżna Wanda, która nie chciała poślubić Niemca i nie dopuścić do wojny – wolała zginąć w nurtach Wisły; Zawisza Czarny – zasłużony rycerz w bitwie pod Grunwaldem – który oddał swoje życie w walce z Turkami; król Władysław Warneńczyk, który podobnie zginął, a także hetman Stanisław Żółkiewski. Do tego grona należy dodać króla Jana III Sobieskiego, który w bitwie pod Wiedniem pokonał wojska tureckie, obronił nie tylko Polskę, ale i chrześcijańską Europę przed zalewem islamu. W okresie zaborów także nie brakowało Polsce bohaterów. Spośród nich wspomnijmy dwóch: bohatera narodowego Tadeusza Kościuszkę − naczelnika Powstania − walczącego z zaborcą rosyjskim, którego caryca Katarzyna zwała generałem - „bestią”, co dowodzi, jak bała się Polskiego Wodza. Ten drugi to książę Józef Poniatowski − postrach wojsk rosyjskich. Bohaterem narodowym, któremu zawdzięczamy odzyskanie niepodległości po 123 latach niewoli, jest marszałek Polski Józef Piłsudski – spoczywający na Wawelu pośród królów.

Dla Polski przyszedł czas pilnej odbudowy kraju, w tym jakże ważnego szkolnictwa, zwłaszcza na wsiach, gdzie nie było zorganizowanych struktur oświaty. Wśród pionierów oświaty była Michalina Chełmońska, z zawodu nauczycielka, która przez 25 lat uczyła dzieci i młodzież ojczystego języka, historii, matematyki (sic!), geografii i katechezy. Uczyła patriotyzmu, tożsamości narodowej i dumy z tego, że przynależą do narodu mężnego duchem i czynem. Zachęcała do nauki i twórczej pracy, bo Ojczyźnie w tamtym czasie na wagę złota była każda para rąk, każde serce i umysł. Każdy miał służyć Polsce, ubogacać wspólne dobro. By tego dokonać trzeba było znać narodowych bohaterów, doceniać ich czyny i poświęcenie. Pisała tedy Michalina Chełmońska patriotyczne wiersze – wezwania. Przykładem niech będzie jej wiersz:

Ojczysty kraju

Ojczysty kraju miły,
O, drogi kraju nasz!
Młode twe jeszcze siły,
Lecz dobre dzieci masz.

A serca ich gorące
Kochają ziemię swą,
I młodych rąk tysiące
Do pracy już się rwą.

Bo Polsce służyć muszą,
A każdy wedle sił,
Kochać ją całą duszą,
By kraj szczęśliwy był.

O, kraju odrodzony!
O, drogi kraju nasz!
Młodzieńczych serc miliony –
To twoja wierna straż.

Po odzyskaniu niepodległości w 1918 r. przez Polaków po 123 latach niewoli pod zaborem niemieckim, rosyjskim i austriackim - w kraju, a zwłaszcza na wsiach, panował analfabetyzm. Chcąc go zlikwidować uczono pisania i czytania przede wszystkim dzieci i młodzież. Trzeba było wielkiego wysiłku i ciężkiej pracy, aby tego dokonać. Wśród pionierów była Michalina Chełmońska. Stała razem z nauczycielami na pierwszej linii pracy oświatowej i wychowawczej. Tej pracy służyła swoją wiedzą i talentem przez długie lata.

Na zakończenie pragnę przybliżyć wiersz patronki naszej szkoły, którym upamiętniła dziesiątą rocznicę odzyskania niepodległości przez Polskę:

Wielka Rocznica

W dziesiątą rocznicę odzyskania niepodległości
1918 - 1928

Uderzyły wszystkie dzwony
W jeden zgodny ton,
Na Wawelu rozbudzony
Huczy Zygmunt-dzwon.

Zaszumiały w borach sosny,
Niby pieśni chór,
Powiał szumny wiatr radosny
Od morza do gór.

Wschodzi ponad nasze pola
Dziś pamiętny dzień –
Niech rozproszy jasna dola
Naszych smutków cień.

Pozostały już za nami
I odeszły w dal,
Opłakane bólu łzami,
Niewola i żal.

Michalina Chełmońska-Szczepankowska